Ahşap cami ve yapılar bakımından sadece Türkiye’de değil dünyada önemli bir yere sahip olan Samsun’da, Kavak ilçesi Değirmencili Mahallesi’nde 1805 yılında ‘cuma camisi’ olarak inşa edilen tarihi Dere Camisi, mimari özelliği ile göz dolduruyor. 219 yaşındaki caminin çivilerinde bile ahşap kullanılmış.
2011 yılında sit kapsamında 1. derecede koruma altına alınan Kavak ilçesi Değirmencili Mahallesi’nde (Köyü) 1805 yılında ‘cuma camisi’ olarak inşa edilen tarihi Dere Camisi, mimari özelliği ile dikkat çekiyor. Tamamıyla ahşap malzemeden inşa edilen cami dimdik ayakta duruyor.
Değirmencili Mahallesi yolunun 3’üncü kilometresinde yolun altında mezarlık içerisinde yer alan Dere Camisi, günümüze kadar korunmuş. Tamamen ahşap malzemeden yontma tahtadan, çatma başı geçme olarak yapılan camide yer yer ahşap çivi kullanıldığı bildirildi. Dört yanını revak çevreleyen caminin, orta direğinin başlık kısımları ise mukarnas taklidi üçgenler ve ortada rozetle süslendiği belirtiliyor. Camide ayrıca dikdörtgen bir form gösteren dış kapısı kemerli, iki yana kanadı baklava dilimi, ortada ise boğum ve aralarında rozet şeklinde yıldızların oluşturduğu kabartmalar mevcut. Cami kapısında Hz. Süleyman mührü de yer alıyor.
Bir kitabeye rastlanmayan Dere Camisi’nde kapının sol tarafında hicri 1221 (1805), sağ tarafında ise hicri 1258 (1842), hicri 1297 (1881), hicri 1345 (1929) tarihleri mevcut. Bu tarihlerin ilkinin yapım, diğerlerinin onarım olduğu tahmin ediliyor. Yapıldığı dönemin özelliklerini taşıyan önemli bir eser olan Dere Camisi, halen bölge sakinleri tarafından kullanılıyor.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.