Bugüne kadar çok sayıda taşeron yasa tasarı taslağı hazırlandı. Ancak bir neticeye varılamadı. En son 16 Nisan'da Çalışma Bakanının başkanlığında Başbakanlık Müsteşarı ve ilgili bakanlıkların üst düzey temsilcileri ile yapılan toplantı neticesinde bir sonuca varılmış gibi görünüyor. Çalışma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığının birlikte hazırladıkları bir taslak önümüzdeki günlerde Meclis'in yoluna tutacak.
Milliyet'ten Cem Kılıç'ın haberine göre; Hazırlanan taslak sadece kamu işyerlerinde çalışan taşeron işçileri açısından önemli düzenlemeler getiriyor. Özel sektör yer almıyor. Önümüzdeki günlerde Meclis'e gidecek bu yeni düzenleme, Kamu İhale Kanunu'nda yapılacak değişiklikleri içeren Torba Yasa'da yer alacak. İlk olarak hatırlatalım kamudaki taşeron işçilerinin kadro taleplerini ele alırsak, yeni düzenlemede buna ilişkin hiçbir hüküm yok. Kamuda bu kapsamda kadro verilmesi mümkün değil.
Kıdem tazminatı fonu
Yeni düzenlemede en dikkat çekici konulardan biri kıdem tazminatı konusu. Düzenleme, taşeron işçisinin, kıdem tazminatını asıl işveren yani devletten isteyeceği hükmünü getiriyor. Çalışan açısından önemli. Diğer yandan kamu kurumları da kıdem tazminatı yükü altına girecekleri için zamanla gereksiz taşeron kullanımından kaçınacaklar.
Kıdem tazminatlarının hangi kaynaklardan ödeneceği konusunda henüz bir karar verilmiş değil ancak "kıdem tazminatı fonu"nun kurulması söz konusu olabilir. Fon oluşana kadar bu kıdem karşılıklarının bütçeden çıkması planlanan konular arasında.
İzin hakkı garanti
Yıllık ücretli izin hakkının kullanılmasına yönelik düzenlemeler de düzenlemede var. Buna göre taşeron işçisinin, aynı işyerinde ilk işe girdiği tarih esas alınarak, alt işveren değişse bile, yıllık ücretli izne hak kazanılmasının önü açılacak.
Ücret kontrolü geliyor
Diğer yandan, asıl işverene, alt işveren işçilerinin ücretlerini aylık olarak kontrol etme sorumluluğu verilerek, taşeron tarafından ödenmeyen ücretin doğrudan işçinin banka hesabına yatırılması sağlanacak. İş sağlığı ve Güvenliği hakları bakımından asıl işverene gözetim ve denetim yükümlülüğü getirilecek.
Üç yıllık sözleşme şartı
Bu konuda son bir düzenleme de, süreklilik arz eden hizmet alımlarının bundan sonra kamu işyerleri için üç yıllık yapılacak olması, böylece kısa süreli ihalelerin, dolayısıyla sözleşmelerin önü kesilerek çalışanların kıdeme bağlı haklarını kaybetmeleri engellenecek.
Ücret artışında Türk-İş kriteri
Taşeron işçilerin ücretleri devletin işçilerine göre oldukça düşük düzeyde kalabiliyor. Yeni düzenlemeyle, kamu otoritesi, toplu sözleşmeden faydalanamayan taşeron işçisinin ücretlerine, toplu sözleşmeden faydalanan devlet işçisine yapılan ücret zammı kadar ilave ücret zammı ödeyecek. Burada artışlarda farklı formüller üzerinde duruluyor. Şimdilik en ağır basanı, kamu işyerleri için Türk-İş'le yapılan "çerçeve anlaşma"da yer alan ücret artışlarının dikkate alınması. Yani Türk-İş'le belirlenen ücret zammı taşeron çalışanlarına da uygulanacak.
Ücret farklarının verilmesiyle, taşeron işverenleri açısından çalıştırdıkları kişilerin sendika üyesi olup olmamalarının da bir anlamı kalmayacağından sendikalaşmaya da engel olmayacaklar.
Taşeron işçi sistemi neden değişiyor?
* Türkiye'de kamuda 661 bin, özel sektörde 572 bin taşeron işçi bulunuyor.
* Taşeron işçilerinin tabi olduğu yasal haklar aslında kadroludan farklı değil. Ama taşeronun kıdem tazminatı, izin hakkı, sendikal hakkı kullanılamıyor.
* İş kazalarının yüzde 90'a yakını taşeron olan işyerlerinde meydana geliyor.
* Taşeron işverenler istihdam ettikleri işçilerle genellikle bir yıldan kısa süreli sözleşmeler yaparak işçilerin başta kıdem tazminatı olmak üzere tüm yasal haklarını kullanmalarına engel oluyorlar.
* Taşeron işçisi bulunduğu işyerinde tam bir yılı doldurmak üzereyken, işvereni tarafından işten çıkarılıyor. Böylece kıdeme bağlı haklarını vermiyorlar, sendikal faaliyetler içerisine girmelerine engel oluyorlar.
* Taşeron işçiler yasal olarak işverenin asıl işlerinde çalıştırılmamalı. Ama bu uygulanmıyor.