Türkiye 'nin önde gelen savunma firmalarından HAVELSAN'ın mühendisleri, yakın gelecekte akıllı cep telefonları üzerinden genel ve yerel seçimlerde oy kullanımına imkan sağlayacak teknoloji üzerinde çalışıyor.
HAVELSAN tarafından dünya standartlarında hazırlanan Sandık Sonuçları Paylaşım Sistemi'nin (SEÇSİS) geliştirmeye son derece açık bir platform olduğunu belirten Kılıç, ilk taslaklarını hazırladıkları dijital cihazlardan oy kullanma projesinin de SEÇSİS'e rahatlıkla entegre edilebileceğini kaydetti.
"SEÇSİS, Yüksek Seçim Kurulunun seçim faaliyetlerini destekleyen bir yazılım. Kendisi bir karar vermiyor, üzerinden bir oylama yapılmıyor. Bütün yaptıklarınız aslında, YSK'nın daha önce elle, kağıt üzerinde yaptığı işleri otomasyonla yaptığı ve işlemleri büyük ölçüde hızlandıran bir sistem" diyen Kılıç, seçim günü yapılan birtakım işlemler bulunduğunu, bunlar ise şu an otomasyonda olmadığını söyledi. Kılıç, şöyle devam etti:
"Bunlar da otomasyona geçirildiğinde, o zaman SEÇSİS'e 'Seçim Yönetim Sistemi' diyebiliriz. 'Uçtan uca tüm seçim faaliyetlerinin yapıldığı bir sistem' diyebiliriz ama şu an orta kesimi eksik. Buna YSK'nın karar vermesi lazım.
Dünyanın farklı ülkelerinde bu gerçekleştiriliyor, hatta Türkiye'den daha kalabalık ve eğitim seviyesi daha düşük ülkelerde bile bu yapılıyor. Pakistan, Hindistan ve Brezilya gibi ülkelerde elektronik oylama sistemi kullanılıyor. Dünya üzerinde oylama elektronik sandık türü cihazlarla başlıyor sonra internet oylamasına doğru gidiyor. Avrupa'nın birçok ülkesinde var. İster cep telefonunuzdan ister bilgisayarınızdan yapabiliyorsunuz. Altyapı ve donanım olarak bunu yapabilecek kapasitedeyiz, yeter ki siyasi irade 'hadi bunu yapın' desin."
Oy ve gizlilik
Oy ve gizlilik konularının kendileri için de çok önemli olduğunu anlatan Eray Kılıç, oyların şifreli olarak sunucuda toplanmasını ve aralarında siyasi parti temsilcilerinin de olduğu kurulda anahtar girildikten sonra şifrenin çözülmesini planladıklarını bildirdi.
Kişilerin kime oy verdiğinin gizli kalması için geliştirilmiş algoritmaların bulunduğunu ifade eden Kılıç, şu bilgileri verdi:
"Aralarında üniversitelerin , siyasi partilerin ve YSK'nın kendi bilgi işlem yetkililerinin oluşturduğu yetkin bir kurul kurulur. Her şey açık kaynak kodlu olarak hazırlanır ve en ufak bir şüpheye düşülmeyecek şekilde yazılım mimarisi tamamlanır.
Seçim günü, örneğin akıllı cep telefonundan oy kullanmak isteyen vatandaşlar uygulamayı çalıştırır. TC kimlik numaralarını ve sistemin kendine atadığı şifreyi girerek seçim ekranı arayüzüne ulaşır. İstediği partiye oyunu verir, yazılım oyu şifreler ve merkez sunucuya gönderir. Sandıkların kapanmasının ardından merkezi çalışan bir yazılım ,YSK onayı ile kimin hangi partiye oy verdiğine bakmadan ancak hangi partiye oyların verildiğini bilecek şekilde bir oy karıştırma işlemini güvenli bir algoritma ile yapar. Sonrasında hangi partinin kaç oy aldığını ekrana yansıtır. Yazılım siyasi partiler ve üniversite işbirliği ile hazırlanacağı için kimsenin aklında bir şüphe kalmaz."
Boşa giden oylar
Her seçimden sonra bazı sandıkların kaybolduğu ya da bazı oyların yakıldığına ilişkin iddiaların ortaya çıktığını anımsatan Eray Kılıç, "Seçim sonrasında sayım ve verilerin merkeze ulaştırılma süresini ne kadar kısaltırsanız, insan elini ne kadar bu işe bulaşmasını engellerseniz, bizim kanımızca bu iş o kadar sağlıklı olacaktır" dedi.
Kılıç, mobil cihazların, mekandan bağımsız oy kullanmayı beraberinde getireceğini dile getirerek, "Siz Türkiye'nin herhangi bir yerinde istediğiniz bölge için oy kullanır hale gelirsiniz. Böylece insanların misal yaz tatilinden yaşadığı şehirlere dönmesine gerek kalmaz. 'Biz daha çok demokrasi' diyoruz ama Türkiye'de geçersiz, kullanılmayan oy çok fazla. Örneğin Cumhurbaşkanlığı seçiminde kullanılmayan oy sayısı yurtiçinde 12 milyon. Son yerel yönetim seçiminde Ankara 'da yaklaşık 130 bin oy çeşitli sebeplerden dolayı geçersiz sayıldı ama kazanan ile kaybeden arasındaki oy farkı yaklaşık 30 bindi. Bu çok belirleyici bir rakam. Genel seçimlerde geçersiz sayılan oyların sayısı 11 partinin aldığı oylara eşit" diye konuştu.
Mobil cihazlardan oy kullanmanın yanı sıra elektronik sandıklardan da oy kullanılabileceğini vurgulayan Kılıç, her iki sistemin birlikte kullanılabileceğini, seçmen kayıtları sırasında vatandaş hangi medya üzerinden oy kullanacağını tercih edilebileceğini söyledi.
"Güvenilirliği artıracak"
HAVELSAN Seçim Sistemleri Proje Yöneticisi İsmail Göktaş ise "Bir şeyin güvenilirliği o hizmeti kimin sunduğu ile de alakalı. O anlamda MİL-GEM gibi yerli savaş gemisini yapıp yönetmesi için HAVELSAN'a güveniyorsanız bu proje için de güvenebilirsiniz" dedi.
Kamuoyunun bu konuda bilgilendirilmesi gerektiğini anlatan Göktaş, "Seçim yazılımının açık kaynak kodlu olmasının, bilişim uzmanlarının rahatlıkla kodlarını inceleyebilmesinin, kısacası sistemin şeffaf olmasının, sistemin güvenilirliğini arttıracağını düşünüyoruz" diye konuştu.
Göktaş, akıllı cihazlar yerine, elektronik sandıkla seçim yapıldığında "siyasi partiler ve gözlemcilerin işi kolaylaşsın" diye sandık tutanaklarına karekod koyulması üzerinde çalıştıklarını açıklayarak, şunları kaydetti: "Yani oylar sayıldı ve bilgisayara girildi bir karekod üretiliyor ve sandık gözlemcileri direk o kodu okuyarak sonuç alabiliyor olacak. Olayın bir de maddi ve insan boyutu var. Elektronik seçim, ekonomik olarak çok daha uygun. İlk yatırımı yaptıktan sonra takip eden seçimlerde defalarca kullanılabilir, ayrıca görevli insan sayısı düşürülebilir.
Yazılımı bir iki ayda hazırlayabileceğimizi düşünüyorum ancak seçim, bir e-sandık donanımı ile gerçekleştirilmek istenirse, yaklaşık 200 bin sandığın olduğu düşünülürse mevcut donanım sayımızın artırılması 6-12 ay arası değişebilir."
Kaynak: Ajanslar