"Ekonomide 1 Temmuz değişimi" olarak nitelenen Türk Ticaret Kanunu'ndaki değişiklikler yasalaştı.. Yeni yasa, 1 Temmuz'da (dün) yürürlüğe girdi. Yenilenen Türk Ticaret kanunu, hayatın birçok alanına yeni uygulamalar getirdi.
1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren, ev sahipleri ile kiracılar arasında "kiranın hangi oranda artacağı" konusunda, sorun yaşanmayacak. Nedenine gelince, dün itibariyle yürürlüğe giren Yeni Borçlar Kanunu ile "ev kiralarındaki yıllık artış oranı" açıklandı.
ÜFE'YE GÖRE ZAM ORANLARI
Yeni Borçlar Kanunu ile yapılan düzenlemeye göre; 1 Temmuz 2012'den itibaren, konut kira artışları, son bir yıllık süre içinde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan, üretici fiyat endeksindeki (ÜFE) artış oranını aşamayacak. Bu kural bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanacak (Borçlar Kanunu, Md.344).
Örneğin, kira sözleşmesi Temmuz 2012 ayında dolmuşsa, yıllık kira artışı; Temmuz ayında açıklanan, son bir yıllık dönemde ÜFE'de ortaya çıkan artış oranına göre belirlenecek.
KİRA TESPİTİ TALEBİ
Beş yıldan uzun süreli veya beş yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde ve bundan sonraki her beş yılın sonunda, yeni kira yılında uygulanacak kira bedeli konusunda, taraflar kendi aralarında anlaşamazlarsa, mahkemeye başvurup "kira tespiti" talebinde bulunacaklar.
Bu gibi durumlarda hakim; ÜFE'deki artış oranı, kiralanan evin durumu ve emsal kira bedellerini göz önüne almak suretiyle, kira tutarını belirleyebilecek (Md.344/3).
İŞYERİ İÇİN YIL 2020
İşyeri kiralamalarında, ÜFE'ye göre kira artış oranının belirlenmesi zorunlu değil. İşyeri kiralarında ÜFE uygulaması, 2020 yılına kadar ertelendi.
DEPOZİTO SINIRI
Ev sahiplerinin kiracılardan talep edebilecekleri "depozito" tutarı, üç aylık kira tutarını aşamayacak. Bu para, "kiracı tarafından" vadeli mevduat olarak bankaya yatırılacak. Ancak, kiraya verenin onayı olmaksızın, kiracı bu parayı çekemeyecek.
DİĞER DURUMLAR
Kiraya verilen evle ilgili zorunlu sigorta, vergi ve benzeri yükümlülükler, aksi kararlaştırılmamış ve yasada öngörülmemiş ise ev sahibi tarafından karşılanacak (Md.302).
Sözleşmede kira bedeli yabancı para cinsinden belirlenmişse, "beş yıl geçmedikçe" kira bedelinde değişiklik yapılamayacak.
Kiraya veren, ihtiyaç nedeniyle gayrimenkulün boşaltılmasını sağladığında, "haklı sebep" olmaksızın, o gayrimenkulü "üç yıl geçmedikçe" eski kiracısından başkasına kiralayamaz.
Bu hakkın, kiraya verenin yapacağı yazılı bildirimi izleyen "bir ay içinde" kullanılması gerekir.
Kiraya veren; bu hükümlere aykırı davrandığı takdirde, eski kiracısına son kira yılında ödenmiş olan bir yıllık kira bedelinden az olmamak üzere, "tazminat" ödemekle yükümlü olacak.