TBMM Adalet Komisyonu, kamuoyunda 4. Yargı Paketi olarak bilinen ’İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğü Bağlamında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nı görüşmeye başladı. Tasarıya ilişkin bir sunum yapan Adalet Bakanı Sadullah Ergin, tasarıyla özgürlük ve güvenlik hakkının iyileştirilmesi, ifade ve medya özgürlüğünün geliştirilmesi, adli yardım sisteminde iyileştirmeler yapılarak adalete erişimin kolaylaştırılması başta olmak üzere AİHM’nin ihlal kararlarına konu olan 7 kanunda ve toplamda 20 maddede değişiklik öngörüldüğünü söyledi. Bakan Ergin, tasarı ile özgürlük ve güvenlik hakkına ilişkin mevcut durumun iyileştirilmesi amacıyla düzenleme öngörülen hususları şöyle sıraladı:
"AİHM’nin konuya ilişkin kararları dikkate alınmak suretiyle Ceza Muhakemesi Yasası’nın 105. maddesi değiştirilerek duruşma dışında yapılan tahliye talepleri hakkında mahkeme veya hakim tarafından savcılık mütalaası alınmaksızın karar verilmesi öngörülerek silahların eşitliği ilkesine uyum sağlanmaya çalışılmıştır. Yine CMK’nın 108. maddesinde değişiklik öngörülerek soruşturma aşamasında tutukluluğun incelenmesi işlemini şüpheli veya müdafiin dinlenmesi suretiyle yapılması da getirilen düzenlemeler arasındadır. Hakim veya mahkeme kararına itirazı düzenleyen CMK’nın 270. maddesine bir fıkra eklenerek CMK’nın 101 ve 105. maddeleri uyarınca yapılan itirazlarda cumhuriyet savcısından alınacak mütalaanın başvuran veya müdafiiye tebliğ edilmesi zorunlu hale getirilmektedir.
CMK’nın ‘koruma tedbirleri nedeniyle tazminat’ başlıklı 141. maddesine bir bent eklenerek yakalama veyatutuklama işlemine karşı kanunda öngörülen itiraz hakkından yararlanamayanlar için tazminat imkanı getirilmektedir. Yine CMK’nın 144. maddesinin 1. fıkrasının a bendi yürürlükten kaldırılarak, gözaltı ve tutuklulukta getirilen süreleri başka bir mahkumiyetinden indirilenlerin de 141. madde kapsamında tazminat hakkından yararlanması düzenlenmektedir."
Türkiye aleyhine verilen ihlal kararlarının önemli bir kısmını da ifade özgürlüğünü düzenleyen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesinin oluşturduğunu ifade eden Ergin, “İfade özgürlüğü AİHS korunan en temel aklardan birisidir. Toplumun ürettiği ortak iyiye açık bir saldırı, toplumsal güvenliğe yakın ve somut bir tehlike oluşturmadığı sürece her fikre, her inanışa, her düşünceye en geniş ifade zemini sağlanmalıdır.
Demokrasi fikrinin ifade özgürlüğü talebinin olabildiğince dar, güvenlik ihtiyaçlarının ise belirsiz bir genişlikte ele alınmasına asla tahammülü yoktur. Temel hak ve hürriyetler özü itibariyle bireyin dokunulmaz, alelusul el atılamaz güvenli bir alan inşa etme arzusuna dayanır. Ulusal güvenlik kaygılarıyla bireysel güvenlik taleplerine sırt çeviren toplumlar, birey ve devlet arasındaki gerilimi tırmandırarak, sonuçta ulusal güvenliği sağlayacak bir sosyal destek ve siyasal meşruiyetten yoksun kalabilirler. Türkiye’nin ağırlıklı olarak geçmişin yasal ve yapısal sorunlarından kaynaklanan ifade özgürlüğü alanındaki olumsuz görünümü elbette üzüntü vericidir. Ancak ifade özgürlüğü alanında Türkiye’de son yıllarda önemli ilerlemeler kaydedilmiştir” dedi.
Bu bağlamda Basın Yasası’nın yenilendiğini, radyo ve televizyonların dilinin özgürleştirildiğini, TCK’nın yoğun eleştirilere konu olan 301 maddesi başta olmak üzere ifade özgürlüğü önünde engel oluşturduğu söylenen birçok hükmün gözden geçirildiğini söyledi.
“ÖCALAN YENİDEN YARGILANACAK MI?”
Bakan Ergin, ceza hükmünün AİHM tarafından sözleşmenin ihlali suretiyle verildiğinin tespit edilmesine rağmen, yargılamanın yenilenmesi imkanı bulunmadığı için icra edilemeyen belli sayıda karara özgür ‘yargılamanın yenilenmesi’ imkanı getirmek üzere CMK’da geçici madde eklenmesine ilişkin tasarının 17. maddesine değinerek, şunları kaydetti:
“Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından bugün itibariyle toplam 221 kararın icra süreci denetlenmektedir. Asıl ihlal konusu olan Devlet Güvenlik Mahkemeleri 2004 yılında kaldırılmasına rağmen, CMK 311. maddesinde yer alan ‘zaman kısıtlaması’ nedeniyle söz konusu davaların başvuranları yeniden yargılanma imkanında yararlanamamakta ve ülkemiz uluslar arası arenada sürekli eleştirilere maruz kalmaktadır.
Bu konuda Abdullah Öcalan’a da ‘yeniden yargılama imkanı getirileceği’ şeklinde iç kamuoyunda tartışmalar yapılmış olup, daha önceden yapılan girişimler de bu nedenle sonuçsuz kalmıştır” dedi.
Bakan Ergin, komisyona verilen arada gazetecilerin Öcalan’ın yeniden yargılanmasına ilişkin sorularını cevaplandırdı. Ergin, “Öcalan dosyası bir daha açılmamak üzere kapanmıştır. Bu, Türkiye’ye yazılı olarak iletilmiştir. Getirilen düzenlemede sadece adı geçen 221 dosya süre olmadan yargılanabilecek ve orada da Öcalan’ın ismi yok” dedi.