Gazetemize EYT'li (Emeklilikte Yaşa Takılan) okuyucularımızdan sonra en çok stajyer ve çırak olarak çalışmış olan okyucularımızdan hemen her gün yağmur gibi sorular gelmektedir.Hemen belirtelim EYT ile ilgili 2020 yılında gündeme getirilen herhangi bir tasarı ve kanun teklifi ya da çalışma söz konusu değildir. Ancak işsiz EYT'lilerin durumu ile ilgili bir üniverstemizin saygın bir akademisyeni tarafından yapılan bir bilimsel çalışmada ilginç sonuçların ortaya çıktığını değerli okuyucularımla paylaşmak istiyorum. Bu araştırmayı daha sonraki yazılarımda ayrı bir başlangıç altında değerlendireceğim. Şimdi gelelim stajyer ve çırak olarak çalışmış okuyucularımızın suallerine…Gelen soruların çoğu stajyer olarak çalışmış olanların bu çalışmalarının emeklilikte sigorta başlangıcı sayılması ya da bu süreler için borçlanma hakkının verilmesi noktasında toplanmaktadır.Okuyucularımızdan gelen yoğun sorular ve bu konudaki meraklarına her yeni gelişme olduğunda ışık tutmaya devam ediyoruz…Geçtiğimiz günlerde “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişildik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” TBMM'ye verildi. Bu Kanun teklifi 30 Ocak 2020 tarihinde TBMM komisyonlarına Esas 2-2568 sayı ile intikal etti.
STAJYER VE ÇIRAKLARIN EMEKLİLİK YOLLARI
SGK'nın uygulamadaki kanuna göre aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanmaktadır.Stajyer ve çıraklık sigortası SSK kapsamında bulunmaktadır. Ancak emekliliğe yarayan uzun vadeli sigorta kolları diye tabir edilen yaşlılık-malullük ve ölüm sigortaları kapsamında bulunmamaktadır. Bütün mesele stajyerlerin çalışırken bu sigorta kollarına da tabi tutulmamalarında yatmaktadır. Bu bağlamda staj ve çıraklık sigortası ile emekli olmak için iki yol bulunmaktadır.Bu yollar; Birincisi stajyer ve çırakların çalışma başlangıçlarının doğrudan emeklilikte başlangıç kabul edilmesi ve İkincisi ise staj ve çıraklıkta geçen sürelere aynen askerlikte olduğu gibi borçlanma hakkının verilmesinden ibarettir. Bu iki yol için de mutlaka yasal düzenleme yapılması gerekmektedir.Hemen belirtelim tüm stajyerlerin durumu aynı değil. Genel olarak stajyerlerin çoğunluğunun borçlanmak hakkı bulunmamasına rağmen avukatlık ve diğer bazı mesleklerde ise staj sürelerinin borçlanarak emeklilikte hizmetten sayılması söz konusudur. Bu bağlamda eşitsizlik olduğu açıktır.
STAJYERLİĞİN SİGORTA BAŞLANGICI SAYILMASI
Hâlen TBMM komisyonlarında işlem görmekte olan “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nde” avukatlık stajları ve doktorların asistanlıkta geçen süreleri yaşlılık-malullük-ölüm sigortası olarak adlandırılan uzun vadeli sigorta türüne sayılmasına rağmen diğer stajyer ve çıraklar için sayılmamasının hak ihlalili olduğu tespitine yer verilmiştir. Ayrıca Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen çıraklar ile meslek liselerinde okumakta iken yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulanların sigortalarının hizmet süresine dâhil edilmemesi staj dönemindeki çalışmaların boşa geçmesine neden olduğu belirtilmiştir.TBMM'de yer alan bu kanun teklifi ile Mesleki Eğitim Kanunu`nda belirtilen çıraklar ile meslek liselerinde okumakta iken yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulanların uzun vadeli sigorta uygulamaları kapsamına sigortalılık başlangıç tarihi olarak bu sürelerin esas alınması ve mağduriyetlerin giderilmesinin amaçlandığı belirtilmiştir.Muhalefet milletvekillerince verilen bu kanun teklifi yasalaşırsa hâlen sadece kısa vadeli sigorta kollarına tabi olan çırak, bursiyer, kursiyer ve stajyerlerin uzun vadeli sigorta kolları açısından da sigortalı olarak tanımlanmasının yanı sıra;Çıraklık, kursiyerlik ve staj sürelerinin başlangıç tarihlerinin, uzun vadeli sigorta kolları açısından da hizmet ve sigorta başlangıç tarihi sayılması, Çıraklık, kursiyerlik ve staj sürelerinin uzun vadeli sigorta kolları açısından borçlanabilmesi, 08.09.1999 tarihinden önce yapılan çıraklık ve staj sürelerinin uzun vadeli sigorta kolları açısmdan borçlanılabilmesine ve borçlanılan bu sürelerin sigortalılık başlangıç tarihinden önce ise sigortalılık başlangıç tarihinin borçlanılan süre kadar geriye götürülmesi,Öngörülmektedir.Bu bağlamda hem şu anda stajyer ve çırak olarak çalışanlar ile daha önceden stajyer ve çırak olarak çalışanlara hem borçlanma imkânı hem de bu sürelerin sigortalılık başlangıcı sayılması öngörülmektedir.Bu düzenlemenin yasalaşması hâlinde özelikle 08.09.1999 tarihinden önce çıraklık ve stajı bulunan sigortalıların belirli şartların varlığı birkaç yıl daha erken emekli olma fırsatı ortaya çıkabilecektir.