Haber Expres Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Erol Şeker'in Şeker Fabrikasının Özelleştirme kapsamına alınması sonrasında yavaş yavaş kapatılması tercihine gidilmesi nedeni ile Şeker- İş Çarşamba Başkanı Sinan Türe ile konuyu tüm yönleri ile masaya yatırdılar. Şeker'in bu güne kadar kimsenin soramadığı soruları yönelttiği Başkan Türe, cesur ve bir o kadar da bilinmeyen her konuyu açık yüreklilikle cevapladı. İşte Şeker ile Türe'nin yaptığı röportajımız:
HABER EXPRES GAZETESİ: Çarşamba Şeker Fabrikasının Özelleştirme kapsamına alınması sonrasında arazisi gözde araziler arasına girdi. Hemen herkesin gözü Şeker Fabrikası arazilerinde ve son olarak da Organize Gıda İhtisas Sanayi Bölgesi kurulması için bu araziler gündeme getirildi. Bu araziler Şeker Fabrikası arazileri midir, yoksa devlet hazine arazisi mi?. Şeker Fabrikasının son durumu nedir? Söyleşimize buradan başlayalım.
Sinan TÜRE: Doğrudur Şeker Fabrikaları son 4-5 yıldan bu yana hani derler ya "ölüm çizgisinde gidip geliyor" diyebilirim. Sıkıntılarımız mevcut ve çok bunlar sıralarsak şeker üretimi hammadde endeksli bir üretimdir ve hammaddesi şeker pancarıdır.Yalnız çoğu bölgelerde kurulan Şeker fabrikaları kimileri kar, kimileri istihdam amaçlı kurulan fabrikalardır. Çarşamba şeker fabrikası da bölgede istihdam amaçlı kurulan fabrikalar arasındadır. Daha önceki yıllarda 300- 400 yüz bin ton şeker pancarı ekilirken şu son yıllarda pancar fiyatlarında ki düşüşler mazota ve gübreye gelen zamlar çiftçilerimizi bitirdi. Şeker Pancarı ekim oranlarını çok aşağı düşürdü ve bizde çiftçilerimizle ilgilenemedik yeterli hammaddeyi alamadık ve desteği sağlayamadık. Türkiye de kurulu 25 tane şeker fabrikası mevcuttur geçen sene bunlardan 3'ü üretim yapmadı bunlardan biride Çarşamba şeker fabrikasıdır.
Biz Çarşamba şeker fabrikası arazilerine gelecek olursak, hem yerel hem de genel siyasi kuruluşlara göndermeler yaptık seslendik yerel basın aracılığıyla da bu sorunlarımızı halkımıza da duyurduk. Bu zamana kadar hep bölge siyasetleri Çarşamba şeker fabrikasının arazilerine göz dikmiştir. Şuan ki toplu konutların olduğu arazi şeker fabrikasındır yeni Şehir Stadyum'unun yeri Fabrikanındır,gelip toplu konut yaptılar tamam dedik şuanda yine arazisi Çarşamba şeker fabrikasına ait olan yere yine yeni yapılan Kapalı Spor Salonu ve Yarı Olimpik Yüzme Havuzu İnşaatı sürmekte. Bunların hepsi Şeker Fabrikamız Arazisinde Yapılan Çalışmalardır. Ama biz yine de bu yapılara ve hizmetlere gayet olumlu bakıyoruz ve iyi bir şey ama yer olarak bize göre yanlış yer seçilmiştir. Burada Çarşambanın tek ağır sanayi kuruluşu var. Neden burası?. Türkiye de bu kuruluştan 25 tane var, birsi de Çarşamba'da ve bu fabrika çalıştığında kampanya dışında en az 1.000 kişi istihdam ediyordu. Neden bunu görmezden geliyorlar. Neden bu fabrika çalışmıyor, çalıştırılmıyor?. Neden bu baca tütmüyor, neden bunu görmezden geliyorlar? Bende bunu anlamıyorum. Buradan Ziraat Odası Başkanı İsmail Güngör'e ve Kaymakamımız Caner Yıldız'a teşekkürlerimi sunarım. Onlar hep yanımızda olup destek verdiler. Köylüyü şeker pancarı ekmesi yönünde uyardılar, ama yetmedi. Kaymakamımız sağ olsun bize ekim için çiftçilerle görüştü yardımcı oldu ve ne sorunumuz olursa olsun hiç reddetmeden dinledi.
Bizim Şeker-İş Sendikası olarak Organize Sanayi Bölgesi yapılırken Kaymakamımızdan ve Ticaret Sanayi, Ticaret Borsası ve STK 'lardan şunu talep ediyorum. Burada Organize Sanayi faaliyetlerini yaparken burada ki asıl organ olan Gıda Sanayisi içerisinde yer alan Şeker fabrikamız göz ardı edilmemeli. Bu sene geçti ama seneye bu fabrikamız için neler yapmalıyız bunu düşünmeliyiz. Ham şeker olayını yeniden deneyebilir miyiz, bunlara bakmalıyız. Çarşamba Şeker fabrikası eğer tam kapasite ile çalışırsa ne olur biraz buna değinelim. Çarşamba Şeker fabrikası tam kapasite çalışmaya başlarsa kampanya dışında az 1.000 veya bin 500 yüz işçi istihdam edecek. Kampanyada ise 2.500 ü geçecektir. Bu da göz ardı edilemeyecek bir rakamdır Çarşamba'mız için.
HABER EXPRES GAZETESİ: Peki Başkan, Özelleştirme kapsamında Şeker Fabrikaları çıkartılmadı ama Başbakan Erdoğan yapılan ihaleyi durdurdu ve son bir kaç yıldır da çalıştırılmıyor. Yeniden Çalıştırılması için neler yapılabilir ve neden eskisi gibi şeker Pancarı ekimi yaptırılamıyor çiftçilere. Bu şeker pancarı ekimi neden göz ardı edildi veya ekimi sağlanamıyor? Desteklemeler eskisi gibi yapılırsa ve taban fiyatı yukarı çekilirse şeker pancarı ekimi arttırılabilir mi?
Sinan TÜRE: Çarşamba şeker fabrikasının çalışması için önce şeker pancarı tarımı gözden geçirilmeli ve şeker pancarının da fındık gibi destekleme kapsamına alınması gerekir. Bu yapıldığı taktirde biz şeker üretiminde dünyayla başa çıkacak bir kapasiteye ulaşırız ki bu da çok önemli bir husustur. Hayvan gübresi olarak bile en fazla yararı olan bu ürün ayrıca kaba yem olarak tabir ettiğimiz küspesi ile de hayvan yemi olarak ta kullanılabilir niteliktedir. Eğer şeker pancarına hükümet azda olsa ufak bir destekleme dahi verse inanıyorum ki bu gördüğünüz Kızılot, Karamustafalı, Sahil, Ovanın çoğunluğunda ki araziler de özellikle düz araziler de fındıklar sökülecek yerine şeker pancarı ekimi yapılacaktır.
HABER EXPRES GAZETESİ: Peki başkan, fabrikanın yıllardır zarar ettiği, şeker pancarı kotaları nedeni ile ekimin yapılmadığı, taban fiyatlarının bilinçli şekilde aşağıda verilmesinden kaynaklı ekimlerin yapılmadığı konuşuluyor ve biliniyor. Ama bize gelen ve çok ciddi ithamlar olan bir konu var ki sormadan edemeyeceğim. Geçmiş yıllarda kişi veya kurum şeker şerbetlerini kanallara dökerek şeker oranını bilinçli şekilde düşük gösterdiği ve bu nedenle bölgede pancar ekiminin sonlandırıldığı iddia ediliyor. Bunlar doğru mu ne söylemek istersiniz?.
Sinan TÜRE: Şunu da söylemek istiyorum. Şeker Pancarına destekleme yapılırsa Çarşamba şeker fabrikasının pancar diye bir sorunu kesinlikle olmayacaktır. Şeker pancarı çok stratejik bir ürün. Bugün Amerika ve gelişmiş bazı ülkelerde de şeker pancarına ve pancar şekerine yönelmiş durumda. Bana ilginç gelen bir durum var insan cebindeki parayı sokağa atar mı? Çarşambada olan bu. Birde beni üzen bir durum var. Ortaya atılan bu aslı astarı olmayan çıkartılan alakasız söylentilerdir. Şerbet ırmağa dökülüyor diye bunlar tamamen fabrikayla hiç alakası olmayanların çıkardığı saçma söylentilerdir. Şeker oranındaki değişmeler tamamen iklimle alakalıdır. Şeker pancarının tohum tercihleri verimi etkiler, mevsimlerin gidişi, sıcak, soğuk, yağışlı olması veya olmaması hepsi etkilerdir. Bu araştırmalar yapıldı ve gereken önlemler alındı. Bu tür söylemler asılsız ve mesnetsiz iddialardır. Bunları ortaya atmak şeker fabrikasının kapanmasına neden olamaz ve kimse de bunu yapamaz.
Başka bir konu ise evet Tarım politikalarının yanlışlığı nedeni ile şeker pancarından gübre, mazot, tohum gibi çiftçinin masraf ettiği yönlerde ki giderlerine sürekli zam gelirken dediğim gibi tarım politikası nedeni ile biraz kota uygulamaları biraz da taban fiyatının politikalar nedeni ile düşük verilmesi nedeni ile şeker pancarının ekimini zorlaştırdı ve çiftçinin ekim yapmamasını sağladı. Bu nedenle fındıkta olduğu gibi destek verilmesini veya geçmiş yıllarda olduğu gibi gübre, avanslar, zirai aletlerde yardımlarla çiftçi desteklendiği takdirde bölgemizde ekim artacak ve kendi kendisine yetecek seviyeye mutlaka gelecektir.
HABER EXPRES GAZETESİ: Başkanım Şeker Fabrikasının yeniden çalıştırılması, özelleştirmeden kurtarılabilmesi için neler yapılmalıdır. Kalıcı çözümler nelerdir?
Sinan TÜRE: Hep söylüyorum Ülkemizde pancara destek verildiğinde dolaylı olarak çiftçimizin hayvan yemi kaba yem dediği yem de sağlanmış olacak ve fındığa alternatif bir ürün doğmuş olacak. Boşu boşuna bölgemizde alternatif ürün arayışına gidilmemeli ve çiftçi yeni maceralara koşturulmamalıdır. Bu yönde de çiftçiye mazot ve gübrede desteklenme verilmelidir. Özelleştirme kapsamında çıkıp çıkmaması tamamen bir hükümet politikasıdır. Hükümet özelleştirme kapsamından çıkartmazsa, tarım politikalarını yeniden gözden geçirmezse özelleştirme kapsamından çıkmaz. Ama şeker pancarı desteklenir, taban ücreti iyi fiyatla yukarıdan açıklanırsa bölgemizde yeniden hayata döner fabrikamız ve büyük bir iş ve istihdam alanı yeniden canlanmış olur.
HABER EXPRES GAZETESİ: Peki Başkanım şeker fabrikasının çalıştırılması ve kalıcı hale gelmesi adına sizler neler yani hangi çalışmaları yaptınız veya yapıyorsunuz?
Sinan TÜRE: Bizim Şeker-İş sendikası olarak asıl işimiz işçi hak ve menfaatlerini korumaktır. Ama biz işimizi bırakıp köy- köy gezmeye çiftçilerimizi şeker pancarı ekmeye teşvik için uğraşır duruma geldik. Ancak ne yaparsak yapalım bir işe yaramadı ve yaramaz. Çünkü bu tamamen tarım politikasıyla alakalı bir durum dedik ya!. Biz özelleştirme kapsamında olduğumuz için işçi alamaz durumdayız. Bir an önce şeker fabrikalarının özelleştirmelerden çıkarılması gerekmektedir. Bunu ısrarla belirtiyoruz. Biz ısrarla şunu da savunmuyoruz mesela ülkemizde kaliteli şeker çıkarılacaksa kamunun elinde olsun, sınırlı sayıda olsun. Bazı söylentiler var Çarşamba'da ve genelde Çarşamba şeker fabrikası zarar etmekte diyerek. Evet doğrudur, işlemeyen bir fabrika kar elde edemez ki. Zaten ülke çapında kurulan fabrikaların bir kısmı kar bir kısmı ise istihdam için kurulmuştur. Biz işçi istihdamı için kurulan fabrikayız kuruluşundan bu yana. Ama bu güne kadar devlet hazinesinden hiç yardım almadan kendi yağında kavrulan bir fabrika olduk. Biz hiç bir zaman fabrikalarımıza tüccar zihniyeti olarak bakmadık. En başından beri şeker fabrikalarının özelleştirilmesinin yanlış olduğunu savunduk. Bize başkan koltuğunu kurtarmak işçi rahatını kaçırmamak için istemiyor dendi. Bir kere kimse yattığı yerden para almıyor. Benim işçi kardeşim yatmıyor, senenin 7-8 ayı başka fabrikalarda çalışıp üretime destek veriyor ve maaşını iaşesini bu şekilde alıyor. Şeker fabrikaları tarıma dayalı fabrikalardır. Şekerde ki kar diğer üç beyaz denen maddelerde yoktur. Şeker üretimi çok karlıdır tabi tüccar gözüyle bakarsanız. Şunu da iddia ediyorum ki şeker fabrikaları özelleşirse kimse işletmez ve arazileri talan edilir ve şeker üretiminde dışa bağımlı hale geliriz.
Bizim başka bir düşüncemiz ise Şeker fabrikaları yine kamunun olsun ama STK'ların oluşturduğu konsorsiyumlar, Pancar Kooperatifleri fabrikaları alıp işletsin kirasını ödesin. O zaman ne fabrikalarımız kapanacaktır ne de zarar edecektir. Böylelikle hem istihdam alanı olacak, hem ilçeye maddi ve iş- istihdam alanında katkısı olacaktır. Pancar Kooperatifleri yani şeker fabrikalarının gerçek sahipleri işletsin bıraksınlar fabrikaları o vakit her şey çok daha farklı olacaktır.
HABER EXPRES GAZETESİ: Sayın Başkan, fabrika arazileri neden bu kadar değerli. Buraya neden bu kadar göz dikiyorlar. Mesela fabrika özeleşsin alalım silah fabrikası yapalım, Tavuk çiftliği, yumurta çiftliği kuralım denildiğini duyuyoruz. Gerçekten bu devasa yatırım yıkılıp yerine böylesi bir fabrika kurma hayali olanlar bunu yapabilir mi?. Yaparsalar ne olur?
Sinan TÜRE: Harika bir soru. Aslında bunu anlatmak istiyordum ama hatırlayamadım. Evet özelleştirme kapsamında burası özelleştirildiği takdirde bizler de bu duyumları alıyoruz ve elbette ki çok üzülüyoruz. Elbette ki bu fabrikayı alacak firma şeker fabrikası olarak kullanmayacaktır. Mesela Gelemen özelleşti ne olduğunu görüyoruz. Bakır, Azot özelleşti her şey ortada. Şeker fabrikasını alacak firmalar da burada ki fabrikayı çalıştırmanın yerine daha karlı ve daha ucuz maliyetli başka iş konularında çalışacaktır. Bunu Şeker- İş Sendika Genel Başkanımız Başbakanımızla görüştüğünde dile getirdi ve bu hatayı fark eden Başbakan özelleştirmeyi iptal etti. Bu olumlu bir hareket. Yıllarca ağır sanayi olarak tek olan ve yenisi yapılamayan Çarşamba'da Ki Bu Fabrikaya Herkesin Sahip Çıkması Gerekiyor. Bu fabrika her ne olursa olsun bir şekilde ayakta tutulmalı ve mutlaka yeniden en azından bir gün bile olsa çalışması sağlanmalıdır. Bakın Ağrı' da nedenini bilmesek de 3 gün kampanya yapıldı ama 3 günde olsa çalıştı ve kapatılmıyor. Çarşamba'da potansiyelimiz var ve mutlaka kapanmamasını sağlamalıyız. Bu güç Çarşamba'da var. Sadece herkesin artık bu fabrikaya sahiplenmesi gerekiyor.
HABER EXPRES GAZETESİ: Peki Başkanım. Çarşamba halkı fabrikanın kapanmasına hiç tepki göstermedi hatta kapanmasına sevinenler bile var diyebiliriz. Nedenleri basit. Burada çalışıyorlar Samsun'da oturup orada harcıyorlar. Ayrıca Çarşambalıları çalıştırmıyorlar diyorlar. Bu konuya nasıl cevap vereceksiniz?
Sinan TÜRE: Evet, Çarşambadan bazı kesimler fabrika kapatılsın diyorlar. Sebebine ise sizin de sorunuzda belirttiğiniz gibi Çarşambalılar işe alınmadı ve Çarşambada kazanıp samsunda harcıyor düşüncesi bu düşünceler oldukça yanlıştır. Çalışanların Samsun'da oturması, orada kazandıklarını harcaması dedikodularını gündeme getirecek olursak, yanlış ve bilinçli bir karalama kampanyası diyebilirim. Tam aksine burada çoğunluğu oturup bu memleketin firmalarından esnaflarından alış veriş yapılıyor. Mesela fabrikamızın bağlı bulunduğu lojmanlarımız vardır. Bu lojmanlarda, TOKİ' de oturuyor çoğunluğu. Ama 30-40 kişi kadar personel doğrudur Samsun'a gidiş geliş yapma mecburiyeti olanlarda var. Mesela bunlardan bazılarının çocuklarının eğitimi söz konusudur. Eşi Samsun' da çalışanlar mevcut bunlar mecburen gidiş geliş yapmak durumundadır. İşin enteresan tarafı Çarşambalı olup Samsun'dan ev alan kendi ilçe halkımızdan olan var. Onlara da mı tepki gösterilmeli anlamsız bir konu.
İkinci konu ise Çarşambalıları çalıştırmıyorlar bahaneleri. Fabrikanın açıldığı tarihlerde işçi maaşları düşüktü ama o derecede de Çarşambamızın fasulyesi, salatalığı, fasulyesi iyi kazandırıyordu. Kimse bu kazancı bırakıp fabrikada düşük maaşlı işe o zamanlar girmedi tercih etmediler. Fabrikada mecburen dışarıdan çevre ilçe ve illerden işçiler geldi çalıştı. Bu suç bizim kendi insanımızın suçudur. Bu kadar iyi konuma geleceklerini bilselerdi o zaman işe girerdiler. Kimse kendi hatasını başkalarına yüklemeye çalışmasın.
HABER EXPRES GAZETESİ: Sayın Başkan. Son olarak Çarşamba Şeker Fabrikasının kapanması, özelleşmesi, şeker pancarı üretimi ve diğer sorunlar için Çarşamba halkına mesajınız olacak mı?. Bu konuda nasıl bir mesaj vereceksiniz.
Sinan TÜRE: Şeker Pancarı için desteklemenin mutlaka yapılmasını istediğimizi belirttik. Bu yıl şeker pancarı ekimi için vakit geçti. Artık gelecek yıla bakmak lazım. Bu nedenle bu yıl ki şeker pancarı avans fiyatlarına da değinirsek ''16 polar şeker pancarına kilo başına yüz kırk sekiz kuruş veriliyor. Bölgemizde bunun 150 kuruşa geleceğine inanıyorum. Ben buradan Çarşamba halkı ve çiftçisine selamlarımı sunar ve Çarşambalı'lardan bu fabrikaya sahip çıkmasını ve bir kez daha olsun çalışmasını sağlamalarını, şeker pancarı ekimini yapmalarının mesajını veriyorum. Yine iddia ediyorum ki özellikle düz arazilerde şeker pancarı ekimi yapacaklar fındıklardan daha fazla ve güzel kar elde edecek ve emekleri boşa gitmeyecektir. İyi hesaplasınlar kendileri de gerçekleri göreceklerdir. Bu sadece şeker pancarı ekme işi değil fabrikaya sahip çıkma işidir. Bunu da Çarşambalı halkımızın başaracağını hem de zararına olsa dahi başaracağını biliyorum. Bu vesile ile bizim çiftçilerimize ve halkımıza güvenim de sonsuz çiftçilerimize desteklerinden şüphem yoktur.
HABER EXPRES GAZETESİ: Sayın Başkanım verdiğiniz bilgiler ve ayırdığınız vakit nedeni ile teşekkür ediyoruz.
Sinan TÜRE: Sizler bizlere her zaman böylesi verdiğiniz destekler nedeni ile biz sizlere teşekkür ederiz. İnşallah beklentilerimiz ilçemiz adına, halkımız adına, işçilerimiz adına hayırlı şekilde son bulur. Bizler de bir kere daha sizlere teşekkür ediyoruz.