Amasya'nın Gümüşhacıköy Anadolu Lisesi 12. sınıf öğrencileri Baturay Gül ve Mertcan Topal, TÜBİTAK projesi kapsamında yaptıkları araştırmada Milli Mücadele'nin önde gelen isimlerinden Kazım Karabekir Paşa'nın askeri başarısının yanında eğitime ve çocuklara verdiği önem de ortaya konuldu. Araşmaya göre doğuda Ermenilerin geride bıraktığı öksüz ve yetim çocuklara sahip çıkan Kazım Karabekir Paşa, Ermeni çocukları da kucaklayarak onların da hayata tutunmaları için çeşitli vesileler sağladı.
93 Harbi'nin sözde Ermeni sorununun uluslararası platformda suni olarak gündeme getirilmesi ile birlikte Doğu Anadolu'da terör olayları artış gösterdi. Osmanlı döneminde 'Milet-i Sadıka' olarak bilinen Ermeniler, ülkede terör estirmeye başladı. 1895, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun hemen her tarafında Türklere, Müslümanlara yönelik katliamlar yılı oldu. 1. Dünya Savaşı'nın arifesine gelindiğinde ise olaylar önü anılamaz boyutları ulaştı. Osmanlı Devleti, 1. Dünya Savaşı'na girdiğinde Ermeni terörünün ciddi
tehdidiyle karşılaştı. Osmanlı Devleti, Türk Ordusu'nun lojistik kaynaklarını arkadan vuran ve Ruslarla işbirliği içinde bulunan Ermeni unsurları ülke güvenliği açısından daha uygun yerlere nakletmek durumunda kaldı. Bu savaş ve terör, geride yetim ve öksüz binlerce çocuk bıraktı. Kazım Karabekir Paşa, 15. Kolordu Komutanı olarak doğuya tayin edildiğinde bu perişan çocukları himayesine alıp, çeşitli eğitim-öğretim kurumları açarak kimsesiz çocukları hayata kazandırma projesi başlattı. Bu sayede 4 bini erkek
6 bin civarındaki kimsesiz Türk çocuğu perişanlıktan kurtarılarak yaşama tutunmaları sağlandı. Doğudan toplanan 2 binden fazla kız çocuğu evlatlık verildi, bin kadarı da 1926'ya kadar Kars, Erzincan ve Erzurum'daki kız ilkokulu ve ortaokulunda okuldu. Bu çocuklardan yetişkinler evlenince çeyiz giderleri toplanan yardımlardan sağlandı. Erkek çocukları ise akrabası, komşuları ve tanıyanları, yoksa arkadaşlarının tanıklığı ve sünnetli oluşlarına göre seçildi. Türk çocukları okutularak millete yararlı bireyler
olması için hazırlandı.
Kazım Karabekir Paşa'nın 'çocuk davası' hususunda önemli bir noktada Ermeni çocuklar hakkındaki tartışma oldu. Araştırmaya göre, seçilen çocuklar içerisinde Ermeni çocukları yer almadı. Sahipsiz olan Ermeni çocukları, asimile olmalarını önlemek ve dinleri ile dillerini bilmelerini sağlamak amacıyla toplatılarak Trabzon'da Amerika'nın açtığı Ermeni okullarına gönderildi. Kazım Karabekir Paşa, 5 bine yakın Ermeni evsiz çocuğun Trabzon'daki Ermeni okullarına nakledilmesini sağladı. Bazıları da bölgedeki
asker, subay ve eşraftan kimseler tarafından evlat edinildi ya da hizmetçi olarak alındı.