Günümüzde unutkanlık sık görülen hastalıklardan biri olmuştur. Özellikle erken yaşlarda ve başlangıç döneminde tedbir alınmasıyla beraber unutkanlığın önüne geçmek mümkün. Peki unutkanlık neden olur, unutkanlık nasıl geçer ve çaresi ve tedavi yöntemleri nelerdir?
Alzheimer hastalığına kadar ilerleyebilen unutkanlık günlük yaşamımızda sıklıkla karşılaştığımız bir durum olmaya başladı. Özellikle teknolojinin gelişmesi ve hafızamızı pek de kullanmaya ihtiyaç duymadığımız bir ortamın oluşması sebebiyle unutkanlık baş göstermekte hatırlamak istediğimiz ufak şeyleri bile hatıra getirmek zor olabilmektedir. Bunun ırsi olmak üzere çeşitli sebeblerinden bahseden uzmanlar hastalığın tedavisinin mümkün olduğunu ve unutkanlık için tedavi yöntemlerini anlattılar. Unutkanlık neden olur ve nasıl geçer?
Unutkanlık neden olur?
Yrd. Doç. Dr. Ömer Faruk Akkaya unutkanlık ile ilgili, “Unutkanlık her yaşın yakınmasıdır. İnsan yaşamın erken döneminden itibaren öğrenmeye öğrendiklerini kullanmak için hatırlamaya çalışır. Yaşamı için gerekli ve duygusal olarak etkileyen öğretileri kalıcı belleğe alır. Yaşamın ileriki yıllarında belleğinde kullanmadıkları hatıralarını bilgileri yeni bilgilere yer açmak için unutur. Bu doğal bir süreçtir” diye konuştu.
“Genç yaşlarda yoğunluk, stres, dikkat-konsantrasyon bozukluklarına bağlı olarak, bazen unutmak istemediklerini de unutabilir” şeklinde bilgi veren Yrd. Doç. Dr. Ömer Faruk Akkaya, “Bu istenmeyen unutkanlık hastalıktan çok doğru öğrenme tekniklerinin kullanılmaması sonucudur. Yaşla birlikte beyin işlem hızında doğal hücre bozulmaları nedeni ile yavaşlama izlenir. Bu nedenle; unutkanlıklar genç yaşlara istinaden artma gösterir." dedi
Nöroloji Uzmanı Dr. Sema Nergiz ise yaşlılıkla birlikte gelen unutkanlık probleminin yaşanmaması için en iyi çözümün erken tanı ve tedavi olduğunu söyledi. Kişinin etkinliklerinde kısıtlılığa yol açan ve beynin en önemli işlevlerinden biri olan bellek bozukluğu sonucu ortaya çıkan unutkanlığın, özellikle yaşlılarda bunama hastalığının ilk bulgusu olabileceğinden dolayı ciddiye alınması gereken bir hastalık olduğunu belirtti.
Gençlerde görülen unutkanlığın altında ise, sıklıkla psikiyatrik sorunlar yattığını belirten Sema Nergiz, “Stres, depresyon, gerginlik beyin işlevlerinden dikkat toparlama ve yöneltmeyi bozarak unutkanlık yapar. Buna karşın bazı vitamin eksiklikleri, guatr hastalıkları, beyin tümörleri, beyin damarındaki tıkanmalar, beyin kanamaları, MS ve daha birçok hastalık da kendisini unutkanlıkla gösterir. Bu durumda ayırıcı olabilecek önemli nokta, kişinin unutkanlığına eşlik eden genellikle başka şikayetlerinin de var olmasıdır. Baş dönmeleri, dengesizlik hissi, yorgunluk, bitkinlik hissi, ellerde ayaklarda uyuşmalar, görme bozuklukları, baş ağrıları, çarpıntılar vb. yakınmalar bu tarzdaki bozuklukların belirtileri olabilir. Bu nedenle, 20’li, 30’lu yaşlarda da unutkanlık ciddiye alınması gereken bir durumdur. Öncelikle ciddi bir nörolojik değerlendirmeden ve bir takım testlerden geçilmesi gerekmektedir. Sebep ruhsal kaynaklı olduğunda da tedaviden ciddi yarar sağlanabilir. Orta ileri yaş, yani 40’lı, 50’li yaşlara gelince durum biraz daha farklılık göstermektedir. Bu yaşlarda unutkanlık, artık toplumda iyi bilinen Alzheimer hastalığı için değil ama daha erken yaşlarda başlaması mümkün olan “Alzheimer dışı unutkanlık hastalıkları” açısından ayrıntılı bir biçimde özellikle nöropsikometrik testlerle değerlendirmeyi gerekli kılar” dedi.
Uzm. Dr. Bilge Çetin, genellikle çok belirti vermeden gizlice ilerleyen unutkanlığa karşı alınabilecek önlemler hakkında bilgi verdi. Beslenme bozukluğu, stres, depresyon, uykusuzluk, vitamin eksikliği, çok fazla akıllı telefon ve bilgisayar kullanımının genç yaşlarda unutkanlık problemine yol açtığını belirten Uzm. Dr. Çetin, "Yaş ilerledikçe artan unutkanlıklar ise; alzheimer hastalığı, damarsal nedenli unutkanlıklar, parkinson hastalığı gibi rahatsızlıklarla karşımıza çıkabiliyor" dedi.
"Vitamin eksikliği unutkanlığa neden olabilir"
"İleri yaşlarda görülen unutkanlık bazı durumlarda daha erken yaşlarda, genellikle telefon numaralarının hatırlanmaması, isimlendirmede güçlük, beceri kaybı ve davranış değişiklikleriyle kendini göstermeye başlar" diyen Uzm. Dr. Çetin, "Ağır diyetler, vitamin eksikliği, guatr hastalığı, psikiyatrik hastalıklar veya bazı ilaçların uzun süreli kullanımı unutkanlığın başlıca nedenleri arasındadır. Unutkanlık problemleri, başlarda geçici hatırlama sorunları gibi göründüğünde, çoğu zaman önlem almakta gecikilebilmektedir. Genç yaşlardan itibaren uzmanların yönlendirmeleri doğrultusunda hafızayı güçlendirecek alışkanlıkların yaşama adapte edilmesiyle, ciddi bir bellek bozukluğu tehdidine karşı korunmak ve riskleri azaltmak mümkün olabilmektedir" ifadelerini kaydetti.
"Bol bol yürüyüş yapın"
Unutkanlık yaşayan kişileri egzersiz yapmaları konusunda uyaran Uzm. Dr. Bilge Çetin,
"Unutkanlıklar kişinin günlük yaşamını ve performansını bozmadığı sürece büyük bir soruna neden olmaz fakat bunlardan birisinde aksama olduğunda sorunlar başlar. Düzenli yapılan egzersizlerle beynin yeterli miktarda oksijen alması sağlanarak, bellek bozuklukları önlenebilir. Egzersiz yapmak birçok psikolojik sorunun üstesinden gelmeye yardımcı olduğu gibi, zihin sağlığına da iyi gelmektedir. Yapılan araştırmalar fiziksel egzersiz yapan kişilerin, yapmayanlara göre daha başarılı olduklarını göstermektedir. Hafızanın güçlenmesine yardımcı olmak için yürüyüş, yüzme veya yoga gibi egzersizler önerilmektedir. Spor yaparken vücutta önemli su kayıplarına yol açılmaması ve aşırı fiziksel efor gerektiren egzersizlerden kaçınılması gerekmektedir" diye konuştu.
"Geç kalmadan uzmana başvurun"
Unutkanlığa bir çok dış etkenin neden olduğunu kaydeden Uzm. Dr. Çetin, "Uykusuzluk konsantrasyon bozukluğu yapar ve bu da unutkanlığa yol açar. Bu yüzden kişinin kaliteli bir uyku alışkanlığı edinmesi önemlidir. Dengeli beslenme hafızayı güçlendirir, B vitamini açısından zengin gıdalara ve kaliteli glikoz tüketimine günlük beslenme programında yer verilmesi güçlü bir hafızaya destek olmaktadır. Ayrıca Omega 3 içeren balık gibi besinlerin genç yaşlardan itibaren tercih edilmesinin zihinsel yetiyi geliştirdiği düşünülmektedir. Unutkanlığı önlemek için zihni canlı tutan bulmaca, hafıza oyunları gibi aktiviteler düzenli hale getirilmelidir. Ancak tüm bu önlemlere rağmen unutkanlık, kişinin ilişkilerini etkilemeye başladığı, işini yapamaz hale geldiği, yaşam fonksiyonlarını aksattığı zaman bir hastalık olarak görülmeli ve bir nöroloji uzmanına başvurulmalıdır."