Kayseri pastırmasına yeni rakip ‘manda pastırması’

Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Bakiye Kılıç Topuz, manda etinde sığır etine göre daha düşük kalori, yağ, kolesterol içerdiğini ancak daha yüksek protein, mineral ve vitamin bulunduğunu söyledi.
Türkiye’de son yıllarda manda sütünden yapılan peynir, kaymak, yağ, yoğurt gibi ürünlerin yanı sına manda etinden üretilen pastırma ve sucuk gibi ürünler de talep görmeye başladı. Manda eti ve sütünden elde edilen ürünlerin tüketiminin artması ile birlikte Türkiye’de manda varlığının artırılmasına yönelik çalışmalar da yoğunlaştırılıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de 1990’lı yılların başında 366 bin baş olan manda sayısı yıllar içinde azalarak 2007 yılında 84 bine kadar geriledi. Ancak Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından üreticilere verilen destekler, yerel yönetimler tarafından uygulanan projelerle birlikte 2022 yılında bu rakam 182 bin 717’ye kadar yükseldi. Türkiye’de en çok manda varlığına sahip il olan Samsun’da da manda sütü ve etinden elde edilen ürünlerin daha yüksek katma değerle satışının yapılması için de çeşitli çalışmalar gerçekleştiriliyor.

“Manda etinin kalorisi daha düşük”
Manda yetiştiriciliğinin önemini anlatan OMÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü’nde görevli Dr. Öğretim Üyesi Bakiye Kılıç Topuz, “Mandadan elde edilen ürünlerin insan sağlığında önemli bir yeri bulunmaktadır. Manda sütü sığır sütüne göre daha yüksek kuru madde, protein, yağ, kazein, kalsiyum, magnezyum, A ve C vitamini ve laktoz içermekle birlikte daha düşük kolesterol ve tuz içermektedir. Manda eti ise sığır etine göre daha düşük kalori, yağ, kolesterol içermekle birlikte daha yüksek protein, mineral ve vitamin içermektedir. Türkiye’de manda yetiştiriciliği süt ve yoğurt, kaymak, peynir, tereyağı ve dondurma gibi süt ürünleri ile et ve sucuk, pastırma gibi et ürünleri üretimi için yapılmaktadır. Manda sütu¨ ve eti besin degˆeri yu¨ksek, sagˆlıklı ve organik u¨ru¨n niteliğindedir. Ancak, Türkiye’de manda sütü ve ürünlerine talep yüksek olmasına karşın, manda eti ve manda etinden elde edilen pastırma ve sucuk gibi ürünlere karşı talep yeterli düzeyde değildir” diye konuştu.

“Desteklemelerle artış trendinde”
Dr. Öğretim Üyesi Bakiye Kılıç Topuz, du¨nyada toplam bu¨yu¨kbaş hayvanlar içerisinde mandaların payının yüzde 12 iken, Tu¨rkiye’de yüzde 1 olduğuna dikkat çekerek, “Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından manda yetiştiriciliğine verilen desteklemelerle birlikte manda popülasyonu artış trendindedir. 2021 yılı verilerine göre, Türkiye kırmızı et üretiminin yüzde 0,6’sı manda etinden, çiğ süt üretiminin ise yüzde 0,3’ü manda sütünden oluşmaktadır. Manda yetiştiriciliğinin sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için verilen desteklemelerin artırılması ve tüketicilerin de manda sütü ve etinin faydaları hakkında bilinçlendirilmesi sağlanarak talep artışı sağlanmalıdır. Özellikle şifa kaynağı olarak gösterilen manda pastırmasına hak ettiği ilgi ve değerin artması gerekmektedir” şeklinde konuştu.

“Samsun manda varlığında Türkiye’de ilk sırada”
Türkiye’nin manda varlığı açısından en önemli ilinin Samsun olduğuna da dikkat çeken Topuz, “Samsun Türkiye manda varlığında yüzde 12,74 oran ile birinci sırada yer almaktadır. 2021 yılında Samsun manda popülasyonu bir önceki yıla göre yaklaşık 2 bin başlık bir artışla 23 bin başa çıkmıştır. Samsun’da en önemli manda yetiştiricisi ilçe ise Bafra’dır ve Bafra ilçesi Samsun manda popülasyonunun yüzde 47,8’ine sahiptir” ifadelerini kullandı.